Yeni İpek Yolu inşası hedefiyle Kuşak ve Yol politikası bünyesinde güzergah ülkeleri arasında siyaset, ticaret, altyapı, finans ve gönül bağlantısı konularında neredeyse her gün yeni toplantılar düzenleniyor ve yeni antlaşmalar imzalanıyor. Ancak bu beş bağlantı içerisinde en yavaş mesafe alınan konu ise finans bağlantısıdır. Nitekim finans bağlantısı ile güzergah ülkeleri arasında yerel para kullanımının arttırılmasıyla ticaret ilişkilerinin daha da güçlendirilmesi hedefleniyor.
Örneğin; Yeni İpek Yolu’nun kilit ülkelerinden Türkiye ile Çin arasındaki dış ticaret açığı yaklaşık 20,4 milyar dolar düzeyinde. Bu tutar toplam dış ticaret açığının neredeyse yüzde 27’sine tekabül etmektedir. Rakamların ifade ettiği üzere, İki ülke arasındaki ticaret Türkiye aleyhine bir gelişim sergilemektedir. Bu kapsamda Türkiye ile Çin arasında yerel paralar cinsinden yapılan para takası anlaşmaları son derece önem arz etmektedir. Nitekim Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da yerel parayla ticaret konusunu artık sık sık dile getirmektedir.
2010 yılında Türkiye ve Çin ‘Mali İşbirliği Anlaşması’ imzaladı. Şubat 2012’de ise Hazine Müsteşarlığı ile Çin Kalkınma Bankası arasında Mali İşbirliği Çerçeve Anlaşması, Bankacılık Alanında Sınır Ötesi Kriz Yönetimi Protokolü ve Türk Lirası-RMB Swap Anlaşması imzalandı. Ancak bu antlaşmalar gerçek manada meyvesini hala vermemektedir. Rusya ve İran ile başlayan yerel para kullanımına Çin’in de dahil edilmesi artık elzemdir. Bu durumda tarafların kamu bankalarına büyük finansal sorumluluklar düşüyor. Aracı banka konusunda ilgili kamu bankaları rolünü artık yerine getirmelidir. Bu konuda atılacak adımlar Yeni İpek Yolu güzergahındaki ülkeler arasındaki finans bağlantısını güçlendirecek ve ticaretin artmasını sağlayacaktır.
Uzmanlara göre, borçlanma mekanizmalarında Batılı bankalar daha çok söz sahibidir. Çin ile finansal ilişkiler imza aşamasında kalırken, Goldman Sachs, HSBC ve JPMorgan gibi Batılı kurumlara her yıl yetki verildiği ifade edilmektedir. Bu nedenle, küresel finans hegemonyasından kurtulmak için finansal anlaşmalar biran önce somut neticeler almaya yönelik aktifleştirilmelidir. Yeni İpek Yolu ülkelerinin merkez bankaları aracılığı ile “para takası” anlaşmaları, “yerel paralarla ticaret” gerçekleştirilmesi için büyük fırsat niteliği taşımaktadır. Güzergah ülkeleri tarafından bu konuda atılacak sağlıklı adımlar ve geliştirilecek politikalar, Yeni İpek Yolu çağında küresel finans ve ticaret istikrarının kaderini belirleyecektir.
M. Fatih ÖZTOSUN, TRT ÇİNCE