27 Eylül Karabağ Savaşının başlangıcının yıl dönümü. Ermeni kuvvetler tam 1 yıl önce sonucunu tahmin etseler girmeyecekleri bir savaşı Azerbaycan’a karşı başlatmışlardı. 10 Kasım’a kadar süren savaş Ermenistan için tam bir “büyük felaket” ile sonuçlandı. Savaşın sonucunda Azerbaycan 1991-1993 yılları arasında Ermenistan tarafından işgal edilen topraklarının büyük bir kısmını geri almış oldu.
Her şeyden önce Karabağ Savaşı kan ve can veren bütün Azerbaycan Türklerinin zaferi olsa da başta Türkiye olmak üzere Azerbaycan’ın canıyla, silahıyla ve duasıyla yanında olan bütün Türk Dünyasının ortak zaferidir. Yıl dönümünde savaşı ve zaferi farklı boyutlarıyla değerlendirmek gerekmektedir.
İlk olarak Azerbaycan uluslararası hukuka göre kendine ait toprakları Ermenistan işgalinden kurtarmış olup, savaşın seyri ve geri aldığı topraklar bu minvalde meşrudur. Ermenistan Dağlık Karabağ bölgesini işgal etmekle kalmamış, yıllar içerisinde terörize bir tutumla Azerbaycan’a karşı sınır saldırıları gerçekleştirmiştir. Nitekim 27 Eylül’de saldırıları sadece taciz ateşiyle bitmemiş, işgal ettiği toprakları da geri vermek zorunda kalmıştır. Gerçi Ermenistan saldırmasaydı da gelecekte uygun bir siyasi mecrada Azerbaycan’ın topraklarına geri alacağına inancımızda tamdı.
İkinci olarak Türkiye’nin Azerbaycan’a vermiş olduğu askeri destek hem savaşın seyrini hem de sonucunu büyük oranda etkilemiştir. Özellikle insansız hava araçları ve Türk savunma sanayine ait modern silahlar önce Libya’da olduğu gibi Karabağ Savaşında da Azerbaycan’a büyük avantajlar sağlamıştır.
Üçüncü olarak Türkiye – Azerbaycan ittifakıyla elde edilen Karabağ zaferi hem dünyada hem de Türk dünyasında savaş stratejilerini büyük oranda değiştirmiştir. Türk insansız hava araçlarının savaş sahasındaki başarısını ve gücünü gören birçok devlet ordusunun bu tür silahlarla güçlendirmeyi planlamaya başlamıştır. Nitekim Libya, Katar ve Ukrayna bu silahları kullanmaya başlarken, Polonya, Macaristan, Fas, Malezya, Kazakistan ve Pakistan’da bu silahlarla ilgili Türkiye ile görüşmelere başlamıştır. Özellikle Balkanlarda da bu silahlara olan ilgili zirve yapmıştır. Bulgaristan, Sırbistan ve Arnavutluk Türk insansız hava araçlarını almak istediklerini beyan etmiştir. Arnavutluk bunun için 8 milyon Avroluk bir bütçe ayırdığını da ilan etmiştir. Kosova’da ekonomik olarak güçleri yettiği taktirde almayı planladıklarını itiraf etmiştir.
Karabağ Zaferi sonuç itibariyle bütün Türk dünyasını memnun etse de, savaşın ve zaferin yıl dönümünde hala unutulmaması gereken bir konuda Azerbaycan’ın elde ettiği kazanımların korunarak sürdürülmesidir. Bu noktada hem geri kazanılan toprakların sosyo-ekonomik ve güvenlik altyapısı geliştirilmeli hem de Ermenistan’ın uygulama noktasında hala sorun oluşturduğu Laçın Koridorunun işleyişi hızlandırılmalıdır. Laçın Koridoru Azerbaycan için önemli olduğu kadar Balkanlardan Türkistan’a kesintisiz bir köprü kurması bakımından da oldukça önemlidir.
Savaşın ve zaferin yıl dönümünde savaşta canını veren tüm şehitlerimizin ruhu şad olsun, gazilerimize ise Allah acil şifalar versin. Türk dünyasının ortak zaferi olan Karabağ Savaşının yıl dönümü de kutlu olsun.
Erdem EREN
Doktorant
Rumeli Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi
İstanbul Rumeli Üniversitesi