Trend Haber Ajansı Türkiye Masası
TREND Haber Ajansı Türkiye ve Ortadoğu Masası Yönetmeni Rufiz Hafızoğlu
İran ve Suudi Arabistan arasında krizin askeri çatışmaya dönüşme ihtimali çok az. Eğer Tahran ve Riyad ilişkilerinin geçmişini gözden geçirirsek, taraflar arasında karşılıklı ilişkilerin İslam Devrimi'nden önce en üst düzeyini yaşadığını görebiliriz.
Devrim'in ardından taraflar arasında "dostça" ilişki sona erdi.
Fakat İran ve Suudi Arabistan arasında krizin başta Suriye, Irak ve Yemen olmak üzere, askeri çatışmalar süren komşu ülkelere olumsuz yansıyacağına şüphe yok.
Nüfuzunun yüzde 45'i şii olan Kuveyt'in de ciddi siyasi dalgalanmalar eşiğinde olacağı da beklenebilir.
Ayrıca Lübnan ve Bahreyn'de de bu tip karışılıklar yaşanma ihtimalleri var.
Artık bir çok ülke, İran ve Suudi Arabistan krizinin bölgeye olumsuz etki yaptığını ifade etti.
Türkiye Başbakanı Ahmet Davutoğu ise taraflara çağırı yaparak, gerginleşen ortamı sakinleştirme çağrısı yaptı.
Başbakan Davutoğlu, İran ile Suudi Arabistan arasındaki gerilimle ilgili olarak şunları kaydetti:
"Türkiye olarak, dost ve müttefik gördüğümüz İran ve Suudi Arabistan, İslam dünyasının iki önemli ülkesidir. Bu iki önemli ülke arasında tırmanan mevcut gerilim, maalesef bölgemizdeki mevcut gerilim alanlarını daha da büyütecek bir potansiyele sahiptir. Bölgedeki bütün ülkelerin, bu konuya aklı selim içinde yaklaşması ve gerilimi artırıcı değil, düşürücü yönde hareket etmesi gerekiyor ve bunu bekliyoruz. Diplomatik misyonlar, uluslararası anlaşmaların koruması altındadır ve her türlü gerilim ve çatışma ortamında bile güvenlik altına alınmalıdır. Geçmişte diplomatları ve diplomatik misyonları saldırıya uğramış bir ülke olarak, hangi gerekçeyle olursa olsun diplomatik unsurlara yönelik saldırılar kabul edilemez, bu saldırıları en şiddetli şekilde kınıyoruz. Şu anda ne yazık ki iki ülke arasındaki diplomatik bağlar tamamen kopmuş durumda."
Ayrıca, dün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan18. Muhtarlar buluşmasındakonuşması zamanı, İran'a çok sert tepki gösterdi.
Erdoğan Suudi Arabıstan'ki idam kararının bu ülkenin iş kararı olduğunu söyledi.
Bunun dışında Fransa artık, taraflar arasında krizin çözümünda arabulucu olabileceğini beyan etti. Yalnız Fransa'nın araplar ve farslar arasında arabuluculuk girişimine rağmen, Paris'in bunun için gerekli olanakları yok.
Irak Dışişleri Balanı İbrahim Al Cafari de dün yaptığı açıklamada, Bağdat'ın İran ve Suudi Arabistan krizinin çözümünde arabulucu olacağını açıkladı. Ama her kes, Irak'ın İran ve Suudi Arabistan'ın hesaplaşma yeri olduğunu biliyor.
ABD, Rusya ve diğer batı ülkeleri Riyad ve Tahran ilişkilerini yoluna koymaya hiç bir katkı sağlayamaz.
Peki, İran ve Suudi Arabistan'ın tekrar ilişkilerini normalleştirilmesini isterlerse hangi ülke arabulucu olabilir?
Türkiye'nin Suudi Arabistan ve İran arasında sıkı ilişkiler var.
Aslında, Türkiye'nin müslüman sünni ülke olarak Tahran ve Riyad krizinin çözümünde arabulucu olma şansı çok yüksek ama İran'ın bunu kabul etmesi ihtimali çok düşük.
Artık bir çok İran basını, şii din adamı Nimr An-Nimr'in Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Suudi Arabistan ziyaretinin ardından idam edilmesinin tesadüf olmadığı düşüncesinde.
Bunun dışında, İran ile ilişkilerin olumsuz etkileneceğini göz önüne alarak Ankara, arabulucu olmaktan kaçınacak.
Diğer taraftan Pakistan potansiyal olarak arabulucu olabilir.
Genel olarak sünni nüfuza sahip Pakistan, İran ile özel çelişkisi yok. Daha önce Pakistan resmileri bir kaç kez, Tahran ve Riyad arasında dengeyi koruduğunu ve İslamabad'ın taraflar arasında krizin çözümünde arabulucu olabileceğini beyan etti.
Bunun dışında Pakistan Suriye konusunda İran ile fikir ayrılığı yok. Pakistan nerdeyse tüm Suriye krizi zamanı, sorunun siyasi yol ile çözülmesi gerektiğini ireli sürdü.
Tüm bunları göz önüne aldığımız zaman, Pakistan'ın Türkiye'den farklı olarak, krizin çözümünde gerçek arabulucu olabileceğini söyleye biliriz.
Ama görünen şu ki, Tahran ve Riyad, ilişkilerin normale dönmesi için acele etmiyorlar.
Twitter@rhafizoglu
