Dünyanın önde gelen enerji şirketleri arasında yer alan Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR, enerji ve petrokimya alanlarında yıldızı parlayan bir şirket. SOCAR Türkiye ise 2008 yılında Petkim'i Özelleştirme İdaresi'nden satın alarak Türkiye'de faaliyetlerine başladı. 10 yıldır sürekli yatırım yapan SOCAR Türkiye, 2021 yılına kadar toplamda 19,5 milyar dolarlık yatırım gerçekleştirecek. Bugün itibariye yatırımların 12,6 milyar dolarlık kısmı tamamlanmış durumda. Bu yıl STAR Rafineri ve TANAP projelen faaliyete geçirilecek. SOCAR Türkiye'nin önümüzdeki yıllardaki hedefi, 22 milyar dolarlık bir hacme ulaşarak SOCAR Azerbaycan kadar büyük bir şirket haline gelmek. SOCAR Türkiye CEO'su Zaur Gahramanov, şirketin yatırım planlarını ve sektörel gelişmeleri Ekonomist Dergisi'nden Özlem Bay Yılmaz'a anlattı.
Bugüne kadar Türkiye'de hangi yatırımları gerçekleştirdiniz?
-Türkiye pazarına 2008 yılında Petkim'i Özelleştirme İdaresi'nden 2,04 milyar dolara alarak girdik. Petkim'in ardından STAR Rafineri, Petkim Konteyner Terminali, Petkim RES, TANAP gibi dev projelerin inşasına başladık. Petlim Konteyner Terminali ile Petkim RES'İ tamamlayarak faaliyete geçirdik. STAR Rafineri İle TANAP İse bu yıl İçinde tamamlanacak.
2017 yılını şirket olarak nasıl geçirdiniz?
-Türkiye'ye geldiğimiz günden beri projelerimiz sürüyor. Petkim RES ile Petlim Konteyner Terminali geçen yıl faaliyete başladı. Dolayısıyla 10 yıldır sürekli olarak yatırım yapıyoruz. 2019 yılından İtibaren tüm projelerimiz tam kapasite çalışmaya başladığında SOCAR Türkiye ile ilgili finansal verileri daha net olarak paylaşabileceğiz. Ancak şu anda Petkim'i değerlendirmek mümkün. Son yıllarda rekor kıran başarılara İmza atan Petkim, 2017 yılını önceki yıla göre yüzde 90 artışla yaklaşık 1,4 milyar TL'lik kârla kapattı. Geçen yıl kapasite kullanım oranı yüzde 97'ye ulaşan Petkim'in net satışları ise önceki yıla göre yüzde 62 artarak 7,3 milyar lira olarak gerçekleşti.
Türkiye'nin SOCAR için önemi nedir?
-Türkiye ve Azerbaycan kardeş iki ülke. Azerbaycan'ın kurucusu Haydar Aliyev'in 'Bir millet iki devlet' ülküsü, bizim yatırımlarımıza da yol gösteriyor. En önemlisi de Türkiye, Azerbaycan'ın dünyaya açılan kapısı. Türk hükümeti çok uzun yıllardır tüm yatırımlarımıza büyük destek oluyor. Bir teşvik verilecekse ilk alan şirket biz oluyoruz. Dolayısıyla her ne kadar Türkiye'nin en büyük yabancı yatırımcısı olsak da biz burada kendimizi 'yabancı' olarak görmüyoruz. Önümüzdeki yıllarda SOCAR Türkiye, SOCAR Azerbaycan kadar büyük bir şirket olacak ve 20-22 milyar dolarlık bir şirket haline gelecek.
15 ülkede faaliyet gösteriyorsunuz. Türkiye'nin şirketiniz için diğer ülkelerden farkı nedir?
-SOCAR'ın Azerbaycan dışındaki en büyük yatırımı Türkiye'de. Diğer ülkelerde daha çok ticaret ve akaryakıt dağıtım sektörlerinde faaliyet gösterirken Türkiye'ye 19,5 milyar doları bulacak yatırım yapıyoruz. Türkiye'de 2020 yılına kadar rafineri, petro- kimya, enerji, lojistik, dağıtım ve depolama entegrasyonunu tamamlayarak bu alanları kapsayan ilk ve Türkiye'nin en büyük üretim güçlerinden biri olacağız.
Petkim RES hakkında bilgi verir misiniz?
-Temiz ve yenilenebilir enerjiye çok önem veriyoruz. Bunun için de 400 milyon dolarlık yatırımla Petkim RES'İ faaliyete geçirdik. Toplam 17 rüzgar enerji türbininden oluşan Petkim RES, tam kapasiteye ulaştığında 51 megavat elektrik üretecek.
Şu anda hangi projeleriniz devam ediyor, hangileri bu yıl tamamlanacak?
-STAR Rafineri ve TANAP projelerimiz devam ediyor. Bu iki projemizi de bu yıl devreye alacağız. 6,3 milyar dolarlık yatırımla kurulan STAR Rafineri, eylül ayı sonunda üretime başlayacak. Yıllık 10 milyon ton hammadde işleme kapasitesi olan STAR Rafineri, ürettiği dizel, jet yakıtı, LPG gibi ürünlerle cari açığın kapanmasına yıllık 1,5 milyar dolarlık katkıda bulunacak. Petkim'in hammaddesi olan naftanın tamamı STAR Rafineri tarafından karşılanacak. Böylece Petkim kaliteli naftayı navlun maliyeti olmaksızın daha ucuza alabilecek. Yine bu yıl haziran ayında ilk gazı Türkiye'ye taşıyacak olan TANAP, Türkiye ve Azerbaycan ülkelerinin devlet projesi. 8 milyar dolarlık yatırım ve bin 850 kilometre uzunluğuyla Güney Gaz Koridoru'nun en önemli parçası olan TANAP, ilk etapta Türkiye'ye 6 milyar metreküp, Avrupa'ya 10 milyar metreküp, toplamda 16 milyar metreküp gaz taşıyacak. Toplam gaz taşıma kapasitesi önce 24 milyar, daha sonra da 31 milyar metreküpe çıkacak.
Türkiye'de akaryakıt sektörüne girmeniz gündemde. Ne zaman planlıyorsunuz?
-Evet, bu sektöre ilgimiz var. Yakın gelecekte bizi akaryakıt sektöründe göreceksiniz. Bize rafineri için, dağıtım için akaryakıt işi lazım. Türkiye piyasasında çok şirket var. STAR Rafineri'nin büyüklüğüne uygun bir şirket düşünüyoruz.
2019 için büyüme planlarınız neler?
-Gelecek yıl yatırım kararını alıp 2022 yılında ikinci bir petrokimya yatırımı yapacağız. Türkiye'ye umutla bakıyoruz.
Türkiye'de kaç kişiye istihdam sağlıyorsunuz?
-İştiraklerimizle birlikte yaklaşık 5 bin çalışanımız bulunuyor. STAR'ın inşaatında istihdamın 19 bin 500'e çıktığı dönemler oldu. Şu anda 16 bin kişi hala sahada. TANAP'ta ise yaklaşık 8 bin kişi çalışıyor.
"TÜRKİYE'YE GÜVENİYORUZ"
"Ana şirketimiz SOCAR, petrol ve doğalgaz şirketi. SOCAR Türkiye olarak ise biz burada petrokimya sektöründe faaliyet gösteriyoruz. Petrol fiyatlarının etkisiyle bu yıl kârlılığımızı artırdık. Petrokimya sektörü, Türkiye'de ve dünyada çok hızlı büyüyor. Dünyada yüzde 3-4 büyürken bu oran Türkiye'de yüzde 6-7 civarında. Bu tabii Türkiye'deki büyümenin de bir göstergesi. İçinde bulunduğumuz coğrafyada yaşanan olaylar nedeniyle bir istikrarsızlık mevcut olsa da Türkiye bundan çok fazla etkilenmeden yoluna devam ediyor. Biz de bu ülkeye güveniyor ve yatırımlarımızı sürdürüyoruz." (Özlem Bay Yılmaz/Ekonomist Dergisi)