Küresel enerji pazarındaki doğal gaz krizinin etkileri sürüyor. Türkiye’nin krizden daha az etkileneceğini aktaran Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi Başkanı Oğuzhan Akyener, “Ülkemizde alımlar uzun vadeli kontratlardan karşılanıyor. Türkiye’nin dalgalanmalardan bu denli etkilenme ihtimali yok” dedi.
Merkez üssü Çin olarak gösterilen enerji krizi doğal gaz piyasasında fiyatları rekor seviyelere çıkarırken, Avrupa genelinde vadeli doğal gaz fiyatları megavatsaat başına 100 avroyu geçerek rekor tazeledi. Küresel çaptaki enerji krizini değerlendiren Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener, Uzak Doğu pazarında Çin ağırlıklı olmak üzere LNG’ye yoğun talep gerçekleştiğini ve arz-talep dengesinin bozulduğunu ifade etti. Enerji krizinini en derinden hissedildiği ülkenin İngiltere olduğuna dikkat çeken Akyener, Avrupa genelindeki liberal piyasa anlayışının krizi derinleştirdiğini ifade etti. Avrupa ve Uzak Doğu pazarında doğal gaz fiyatlarının eşitlendiğini aktaran Oğuzhan Akyener, “Çin elektrik üretememesi sebebiyle LNG’den uranyuma kadar pek çok kaynağın fiyatını yükseltti” dedi.
KONTRATLAR 3 İLE 6 AYDA BİR GÜNCELLENİYOR
Geride kalan yaz mevsimindeki kuraklık sebebiyle yenilenebilir kaynaklarda da yüksek verim alınamadığını aktaran Akyener, “AB’nin yerinde olsam yeşil mutabakat kapsamında kaynaklarımı tamamıyla rüzgar ve güneşe bağlamazdım. Nükleer gibi iklime göre değişmeyen alternatif kaynaklara da yatırım yaparak arz gevenliğini sağlardım” diye konuştu. Avrupa’nın yaşadığı sıkıntının sebebinin risk algısı, stokların azalması, Asya piyasalarındaki yukarı yönlü ivmelenme ve ABD’deki afetler gibi çok yönlü etmenlerden kaynaklandığını dile getiren Akyener, “Türkiye’nin kontratları çoğunlukla 3 ila 6 ayda bir petrol fiyatları üzerinden güncellendiği için bu gibi süreçlerden ve dalgalanmalardan Avrupa ya da Çin kadar etkilenmeyecektir. Etkilenen kısım ise özellikle yüzde 17 oranında olan spot LNG hacmi olacaktır” ifadelerini kullandı.
ARTIŞI YÖNETMESİ ZOR DEĞİL
Türkiye’nin dünyadaki pek çok ülkeden daha temiz elektrik tükettiği bilgisini paylaşan Oğuzhan Akyener, şöyle konuştu: “Elektriğin yüzde 40 tan fazlası yenilenebilir kaynaklardan, yüzde 22’si ise doğal gazdan üretiliyor. Bir artış illaki yaşanacak fakat yönetmesi zor değil. Elektrikten doğal gaz üretimini azaltıp, kış ayları için Azerbaycan ve Rusya dan tedarik hacmi arttırılarak, bu süreç AB’ye kıyasla çok daha başarılı şekilde yönetilebilir. Türkiye’nin AB’deki hub fiyat mekanizmasından farklı olarak, doğal gaz alımının da yüzde 83’lük bölümü petrol fiyatları merkezli kontratlar üzerinden karşılanıyor. Bu sebeple fiyat krizi sebebiyle arz güvenliğine ilişkin bir sorun yaşanacağını tahmin etmiyoruz.”
SOSYAL TARİFEYE GEÇİLEBİLİR
Türkiye’de fiyatların kısa sürede olmasa da orta vadede küresel şartlar nedeniyle etkileneceğini söyleyen Kalay, BOTAŞ’ın zor bir süreci yönetmeye çalıştığını belirterek global piyasadaki fiyat artışlarının sürdürülebilirlik açısından risk oluşturduğunu vurguladı. Kalay, Türkiye’de sosyal tarife kavramına geçilmesi gerektiğini belirtti. Murat Kalay, bu sayede gerçekten ihtiyacı olan kesime doğal gazın uygun fiyattan sağlanabileceğini vurgularken, doğal gaz tüketimine ilişkin tasarrufun altının çizilmesi gereken bir kavram olduğunu dile getirdi.
SEBEP ARZ-TALEP DENGESİZLİĞİ
Enerji piyasasındaki bozulmanın salgın süreciyle birlikte başladığının altını çizen Petrol ve Doğal Gaz Platformu Derneği (PETFORM) Genel Sekreteri Murat Kalay, rekor fiyatların arz-talep dengesizliği sonucu oluştuğunu kaydetti. Çin, Japonya ve Güney Kore tarafından spot LNG’ye ciddi bir talep olduğunu aktaran Kalay, özellikle Avrupa’da yüksek maliyetli doğal gazın son tüketiciye yansıtılmaya başlandığını açıkladı. Kalay, Türkiye’nin son yıllarda gerçekleştirdiği altyapı yatırımlarıyla stok kapasitesini artırdığı ve sistemsel anlamda çeşitliliği gerçekleştirdiğini kaydetti.