Azerbaycan/Bakü/Trend Haber Ajansı Türkiye Masası
21.Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Bilimsel Danışmanı Dr. Tuğçe Varol, Trend Haber Ajansı’na Türkiye-Rusya ilişkilerinin normalleşmesi ardından iki ülke arasında enerji işbirliğini değerlendirdi.
Türk akım'ı projesinin yeniden canlandırılmasının çok zor olduğunu vurgulayan Varol, projenin Türkiye karşısında “hayal proje” olarak masada duracağını bildirdi.
Varol: “2015 yaz aylarında Türk Akım'ı projesinin Rusya tarafından dondurulmasının ardından Rusya, Avrupalı şirketlerle Nord Stream II anlaşmasını imzaladı. Türk Akım'ı projesi (63 bcm) ve Nord Stream II (55 bcm) projesinin taşıma kapasiteleri de projelerin ön görülen tamamlanma süreci de aşağı yukarı birbirine yakındır. Herşeyden önemlisi Rusya'nın iki projeyi birden besleyecek doğal gaz arzının olmasının çok zor olduğu çok açıktır.” dedi.
Türk akımı’nın Türkiye’ye sahte ümit vereceğini ifade eden Varol, “Türk akımı” Türkiye'nin doğal gaz ihtiyacına yönelik başka bir revizyon yapılabilir. Türk Akım'ı projesine göre Türkiye yılda 14.5 bcm gaz alacaktı, bu miktar için koskoca Türk Akım'ı projesinin inşaatına gerek yok ama belki Mavi Akım'ın kapasitesi geliştirilebilir.“ diye konuştu.
Türk Akımı nedir?
Karadeniz altından geçerek, Rusya'dan Türkiye'ye doğalgaz nakli için boru hattı inşasını öngören ''Türk Akımı'' projesi, taraflar arasında anlaşma sağlanamadığı için durduruldu. İlk başta 4 boru hattı üzerinde yapılan görüşmeler daha sonra sadece Türkiye iç ihtiyaçları için tek boru hattı üzerine görüşmeler yapıldı. 4 hat beraberinde yıllık 65 milyar metre küp doğalgaz nakilini öngören boru hattı projesi, Ukrayna'yı by-pass yaparak, Rusya'dan Türkiye'ye ve ardından Avrupa'ya doğalgaz ihracı için planlandı. Proje 1 Aralık 2014'te Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından ortaya atılmasına rağmen, konuya ilişkin birçok alanda belirsizlikler iki ülke arasında çözülmedi. Daha önce Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklamasında, projenin Türkiye taleplerine uymadığı için rafa kaldırıldığını bildirmişti.
Türkiye’nin enerji merkezi olma projesi başka bahara kaldı
Türkiye'nin içerisinde bulunduğu siyasi ve güvenlik krizleri nedeniyle “enerji merkezi” olma projesinin başka bahara kaldığını bildiren uzman, “ Şu an da devam eden TANAP projesi dışında Türkiye üzerinden geçecek başka bir proje gerçekleşmeye yakın değildir. Bir yanda PKK ve IŞİD sorunu, diğer yanda Türkiye'de siyasal krizlerin getirdiği OHAL ve anti-demokratik süreç, yabancı yatırımcıların yatırım yapmalarını engelleyecektir. TANAP projesinin dahi çok iyi korunması gerekmektedir.“
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 9 ağustosta Sankt Petersburg’da yapacağı görüşmelere değinen Varol, görüşmenin hemen Türkiye ve Rusya ilişkilerinde eski güzel günlere dönüleceği anlamına gelmediğini açıkladı.
Varol: “Rusya, BM nezdindeki Erdoğan hakkındaki hiçbir iddiasından geri adım atmamıştır. Üstelik "Darbe" süreci nedeniyle, ABD ve NATO ekseninden uzaklaşmak isteyen, daha doğrusu bir müddettir ABD'den kendi otoriter yönetimi için destek bulamayan Erdoğan, yaşadığı izolasyndan çıkmak için yeniden Rusya'ya yönelmiştir. Rusya da bu durumun son derece farkındadır. Rusya, Erdoğan'ın sıkışmış ve yalnızlaşmış siyasi durumundan sonuna kadar yararlanmaya çalışacaktır ama bu durum Rusya'nın Erdoğan'a güvendiği veya yakın çalışmak istediği anlamına gelmemektedir.” şeklinde konuştu.
Rusya Türkiye’de kritik özel ve devlet enerji şirketlerine pay sahibi olabilir
Rusya’nın Türkiye’de yapımını üslendiği Akkuyu Nükleer Santraki konusunda daha önceden imzalan resmi anlaşmalar olduğu için iki tarafı da bağlayan hukuki bir süreç söz konusu olduğunun altını çizen uzman, “Kaldı ki Akkuyu projesi, Rusya için son derece stratejik ve karlı bir projedir. Rusya'nın Türkiye tarafından Akkuyu için kolaylıklar sağlanması talebi çok ilginç veye beklenmeyen bir durum değil çünkü Türkiye'nin süreci uzatması halinde zaten Rusya tarafının tazminat hakkı doğacaktır. O nedenle Rusya doğal bir talepte bulunmaktadır. Akkuyu dışında Rusya'nın Türkiye'de başka nükleer santral inşa etmesini beklemiyorum ama Putin, Erdoğan'dan Türkiye'nin kritik özel ve devlet enerji şirketlerine Rus şirketlerinin ortak olması ya da hisse sahibi olması için talepte bulunabilir.“ dedi.
Akkuyu Nükleer Santrali nedir?
Mersin Akkuyu'da yapım aşamasında bulunan "Akkuyu" Nükleer Santrali'ne ilişkin anlaşma Rusya ve Türkiye arasında 2010 yılında imzalandı. Türkiye'nin ilk nükleer santrali olan Akkuyu her biri bin 200 megawatt gücünde 4 reaktor'den oluşması bekleniliyor. Tamamen Rusya sermayeli projenin toplam değeri 20 milyar dolar olacak.
Akkuyu limanı için temel atma töreni nisan 2015'te yapıldı. Santralin yapımına ise, 2016 yılı sonunda başlanması bekleniliyor. Santral'de uzman olarak çalışması için şu ana kadar 317 öğrenci Rusya'da eğitim aldı.
Daha önce Cumhurbaşkanı Erdoğan Tokyo ziyareti zamanı: ''Mersin Akkuyu'yu Ruslar yapmaz ise bir başkası gelir yapar. Oraya 3 milyar dolarlık bir yatırım yaptılar. Dolayısıyla o konuda daha hassas olması gereken Rusya. Doğalgaz konusuna gelince, biz Rusya'nın bir numaralı doğalgaz tüketicisiyiz. Türkiye'yi kaybetmek, Rusya için ciddi bir kayıp olur.'' demişti.
Muhabir: Orkhan Guluzade