Azerbaycan/Bakü/Trend Haber Ajansı Türkiye Masası
Petrol piyasası 2015 yılında son 30 yılın en büyük düşüşünü yaşadı. 1987 yılından itibaren petrol fiyatları bu yılda olduğu gibi hızlı değer kaybetmedi. Bu yıl petrol fiyatları 2014 yılı ile kıyaslandığında yaklaşık yüzde 47 dğer kaybetti. Petrol fiyatları yalnız 2 kez 1991-1994 ve günümüzde, 3 yıl ve daha fazla art arda değer kaybetti.
Son 30 yılda petrol fiyatları nasıl değişti:
|
Yıl |
Ortalama $/varil. Brent spot |
Geçen yıl ile kıyasladığında değişim (yüzde) |
|
2015 (21 aralık verilerine göre) |
52,77 |
-46,71 |
|
2014 |
99,02 |
-8,78 |
|
2013 |
108,56 |
-2,75 |
|
2012 |
111,63 |
0,33 |
|
2011 |
111,26 |
39,76 |
|
2010 |
79,61 |
28,94 |
|
2009 |
61,74 |
-36,31 |
|
2008 |
96.94 |
33,82 |
|
2007 |
72.44 |
11,17 |
|
2006 |
65.16 |
19,41 |
|
2005 |
54.57 |
42,63 |
|
2004 |
38.26 |
32,62 |
|
2003 |
28.85 |
15,45 |
|
2002 |
24.99 |
2,2 |
|
2001 |
24.46 |
-14,65 |
|
2000 |
28.66 |
60,11 |
|
1999 |
17.9 |
40,28 |
|
1998 |
12.76 |
-33,23 |
|
1997 |
19.11 |
-7,41 |
|
1996 |
20.64 |
21,27 |
|
1995 |
17.02 |
7,31 |
|
1994 |
15.86 |
-6,76 |
|
1993 |
17.01 |
-11,96 |
|
1992 |
19.32 |
-3,6 |
|
1991 |
20.04 |
-15,65 |
|
1990 |
23.76 |
30,33 |
|
1989 |
18.23 |
22,26 |
|
1988 |
14.91 |
-19,54 |
|
1987 |
18.53 |
- |
|
FOB bazında sunulan Brent spot verileri (EIA) |
||
Bir çok uzman 2016 yılında petrol fiyatlarının tekrar yükselmesine kuşkulu yanaşıyor. Petrol fiyatlarının eylül 2014'ten günümüze kadar keskin düşüşünde serpest piyasa mekanizmalarının görünmemesine ve açık manipulasyonunun izlenmesi göz önüne alındığında bir çok piyasa katılımcısı Brent markalı petrolün 2016 yılında varil başına ortalama 53 dolar düzeyinde olmasını bekliyor. Buna rağmen bazı uzmanlar petrolün varil başına 15-25 dolar düzeyine düşebileceğini öngörüyor.
Petrol fiyatlarının 2016 yılında düşüşünü çeşitli faktörler etkileyebilir:
-ABD'nin ocak'tan itibaren Avrupa'dakı rafinerilere WTI sınıfı petrol temin etmesi
- İran'ın uluslararası yaptırımların ardından büyük haçimlerle petrol satışına başlaması
- Piyasa payını artırmak isteyen Suudi Arabistan'ın baskıları
Brent markalı petrol için 2016 yılı tahminleri:
|
Kuruluş |
Varil başına tahmin (dolar) |
|
Moody's |
43 |
|
EIA |
56 |
|
JP Morgan |
51.5 |
|
Hess Corporation |
60 |
|
The Wall Street Journal 11 bankadan sorgusu |
57 |
|
Çin Bilimler Akademisi |
50-65 |
|
Lukoil |
50 |
Brent markalı petrol 35 dolara düştüğü aralık ayı dışında, son 10 yılın en aşağı seviyyesinde, yıl içinde ortala varil başına 53 dolar düzeyinde bulunuyordu.
Petrol fiyatları 2005 yılından itibaren otalama 91 dolar düzeyinde bulunuyordu ki, bir çok ülkenin büyük hacimde dolar bazında gelir ve harcama yapmasını sağlıyordu. 2016 yılında tahmin edilen petrol fiyatları, bu yılki gibi bir çok ülkeye kazanclı olmasına olanak sağlamıyor.
Devlet bütçelerinin zarara uğramaması için gerekli petrol fiyatları:
|
Ülke |
2015 yılı ($/varil.) |
2016 yılı ($/varil.) |
|
Cezayir |
96,1 |
93 |
|
Bahreyn |
107 |
105 |
|
İran |
87,2 |
70,4 |
|
Irak |
81 |
75,9 |
|
Kuveyt |
49,1 |
51,8 |
|
Libya |
269 |
207,6 |
|
Umman |
94,7 |
97,5 |
|
Katar |
55,5 |
57,8 |
|
Suudi Arabistan |
105,6 |
95,8 |
|
BAE |
72,6 |
67,5 |
|
IMF verileri |
||
Petrol fiyatları 2004 yılından itibaren son 10 yılın en düşük seviyyesinde bulunuyor. Petrol ihracatçısı Azerbaycan, dolar gelirlerini kendi ekonomisinin geliştirilmesi için etkili şekilde kullanıyordu. Gelirin bir kısmı Devlet Petrol Fonu'nda farklı dövizlerde tutuluyor. Diğer bir kısmı ise petrol dışı alanın gelişimi, ulaşım altyapısının inşası ve IT alanının ilerlemesi için kullanılıyor.
Brent fiyatlarının güncel durumu ve tahminlerin gelecek yılda 53 dolar düzeyinde olması, Azerbaycan'ın ekonomi düzeyini korumasına ve dolar gelirindeki azalmayı, petrol dışı alanlar ve tranzit taşımacılık ile dengelenmesinine olanak sağlayacak.
Vagif Şarifov Trend Haber Ajansı Uzmanı